van chocoladefabriek tot culturele hotspot

van chocoladefabriek tot culturele hotspot

De Cacaofabriek is dé culturele hotspot in het centrum van Helmond. Hij is deels gevestigd in de oorspronkelijke gebouwen van de Koninklijke Nederlandsche Cacaofabriek. Wie de geschiedenis een beetje kent, weet dat deze fabriek van 1894 tot 1932 cacaopoeder en chocoladeproducten produceerde.  

 

De Koninklijke Nederlandsche Cacaofabriek

De Koninklijke Nederlandsche Cacaofabriek werd in 1894 opgericht door een aantal vooraanstaande Helmondse zakenlieden van protestantse signatuur. Aan de Kanaaldijk Zuid-oost werd een fabriek gebouwd, ontworpen door de Helmondse architect J.W. van der Putten. In 1895 startte de productie met 15 werknemers. Technisch directeur was E. H. Malsch, een zoon van een Duitse roodverversbaas die in Helmond werkzaam was. Malsch leerde het cacaovak onder meer bij Van Houten in Weesp.

 

Overname

Onder de merknaam ‘Helm-cacao’ werd de eerste jaren vooral cacaopoeder voor warme chocolade gemaakt. Maar het assortiment werd ook steeds verder uitgebreid met ‘Helm-chocolade’, bonbons, etc. De fabriek ontwikkelde zich, en in 1905 werkten er al 100 mensen. In dat jaar behaalde het bedrijf het predicaat ‘koninklijk’. In 1908 werd de fabriek overgenomen door het Engelse bedrijf Turner. De Koninklijke Nederlandsche Cacaofabriek bleef succesvolle producten leveren. In 1922 kreeg het bedrijf een nieuwe naam: N.V. Helm Cacao- en Chocoladefabrieken.

 

Het einde

Ondanks het succes werd de fabriek in april 1932 geliquideerd: Turner ging de productie in Engeland concentreren en 250 arbeiders kwamen op straat te staan. Als reden werden exportbelemmeringen aangevoerd. Nadat de nog aanwezige voorraden werden verwerkt, kwam aan de bedrijvigheid een einde. Gedurende enkele jaren stond de complete fabriek stil. Pas in 1936 werden het gebouw en de machines verkocht.

 

Fabrieksarchitectuur van weleer

Het gebouw is een belangrijk voorbeeld van fabrieksarchitectuur uit die tijd. Opvallend is de constructie die naast een omhulling van traditionele bakstenen uit een ijzeren draagconstructie bestaat, inclusief gietijzeren kolommen, geleverd door Begemann. De inrichting was zodanig dat de cacaobonen, via de Zuid-Willemsvaart aangevoerd, eerst op een (later verwijderde) zolder werden opgeslagen. Op de onderliggende verdieping vond het roosten, malen en persen plaats. De bereiding van chocolade en dergelijke gebeurde op de benedenverdieping.

 

Bedrijfsverzamelgebouw

Het gebouw heeft de eerste jaren na de verkoop in 1936 voornamelijk dienstgedaan als bedrijfsverzamelgebouw. Zo werden er onder meer staalconstructies en meubelen vervaardigd. In 1944 woedde er een grote brand in de voormalige Koninklijke Nederlandsche Cacaofabriek. Vanaf circa 1954 was het naburige bedrijf Vlisco eigenaar en was er onder meer een stalenmagazijn, een bedrijfsschool en een personeelswinkel gevestigd. Ook is het nog een onderdak voor Spaanse gastarbeiders geweest. 

 

Slopen of niet slopen

Omstreeks 1975 kwam het gebouw in handen van de gemeente. Er werden onder meer pluimveetentoonstellingen gehouden. De gemeente wilde de gebouwen ten slotte slopen om de Engelseweg te verbreden. Gelukkig is dit niet gebeurd. Het gebouw werd in 1977 verkocht aan Theo De Gruyter voor natuurstenen meubelfabriek en galerie 't Kooike. Rond 1985 kwam er een afdeling van de sociale werkplaats Helso. Een nieuwe eigenaar bracht vervolgens verschillende soorten bedrijvigheid onder in de voormalige Koninklijke Nederlandsche Cacaofabriek.

 

Verwoestende brand

Vanaf 1993 streek in een deel van het gebouw een aantal kunstenaars neer vanuit de Stichting Beeldende Kunstenaars Kring Helmond. Zij ontwikkelden een werk- en expositieruimte die in 2000 werd omgedoopt tot Stichting de Nederlandsche Cacaofabriek. Er werden tentoonstellingen gehouden, lezingen gegeven en er werden ateliers in gevestigd. Op 5 januari 2008 brak er brand uit in het prachtige gebouw met de rijke geschiedenis. Een deel van het gebouw, inclusief ateliers en kunstwerken, werden verwoest. In 2010 werd het verwoeste deel gesloopt.
 

Culturele hotspot

In 2013 werd De Cacaofabriek verbouwd tot een groot cultureel centrum en bestaat sinds maart 2014 in deze vorm onder de huidige naam. In het vernieuwde gebouw zijn exposities (Stichting De Nederlandsche Cacaofabriek), filmzalen (Filmhuis Helmond), een popmuziek-podium (Lakei) en creatieve bedrijven ondergebracht. In de popzaal speelden onder andere Jett Rebel, Barry Hay, Blaudzun, Roxeanne Hazes en SFB en Theo Maassen.

Cacaofabriek logo

Kies een taal